Çfarë është liria e medias?

OP/ED

Gazeta Express

03/05/2025 17:19

Një qeveri që mban qëndrim armiqësor ndaj mediave të pavarura dhe synon kontrollin mbi informacionin, e rrezikon seriozisht funksionimin demokratik të shtetit dhe është paralajmërim për një autokraci në ardhje. Liria e medias është një garanci themelore për mbrojtjen e të drejtave qytetare, llogaridhënie publike dhe kultivimin e një debati shoqëror të shëndoshë. Qeveria e dorëhequr e Albin Kurtit ka cenuar pikërisht këto vlera demokratike

Nga Pal Shtufi

Liria e medias është një nga shtyllat themelore të një sistemi demokratik dhe një e drejtë themelore e njeriut, e njohur dhe e mbrojtur nga instrumente ndërkombëtare si Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut dhe Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Për të kuptuar plotësisht këtë nocion, është e nevojshme të shqyrtohen gjashtë komponentët kryesorë të kësaj të drejte:

1. Liria e shprehjes – E drejta për të publikuar opinione dhe informacione pa frikë nga ndëshkimi penal apo ndalimi administrativ i mediumeve.
2. Pavarësia editoriale – E drejta e redaksive dhe gazetarëve për të marrë vendime mbi përmbajtjen pa ndërhyrje politike, ekonomike apo institucionale.
3. Mbrojtja e burimeve të informacionit – Gazetarët kanë të drejtë të mos zbulojnë burimet e tyre, një element thelbësor ky për gazetarinë hulumtuese.
4. Qasja në informacion – Institucionet publike janë të detyruara të sigurojnë transparencë dhe qasje në dokumente zyrtare, si pjesë e lirisë së informimit.
5. Mbrojtja nga dhuna dhe frikësimi – Gazetarët duhet të jenë të mbrojtur nga sulme fizike, kërcënime, ndjekje penale arbitrare dhe diskreditim institucional për shkak të punës së tyre.
6. Pluralizmi mediatik – Ekzistenca e një spektri të gjerë mediash me pronësi dhe qëndrime të ndryshme garanton diversitetin e mendimit dhe informacionit.

Në kontekstin e Kosovës, është e rëndësishme të theksohet se nuk janë evidentuar shkelje të rënda të natyrës totalitare, siç janë ndëshkimet penale për mendimin e lirë, detyrimi për të zbuluar burimet e informacioneve ose mbyllja e mediumeve. Këto fenomene janë tipike për regjime totalitare si Koreja e Veriut ose Rusia. Pra nuk kemi një situatë të tillë, bardhezi.

Pse Kosova u rendit aq poshtë nga “Reporterët pa Kufij”?

Sipas raportit të organizatës ndërkombëtare “Reporterët pa Kufij”, pozicionimi i ulët i Kosovës në indeksin e lirisë së medias vjen si rezultat i një sërë praktikash shqetësuese nga ana e qeverisë:

• Propaganda diskredituese ndaj mediave të pavarura – Qeveria ka zhvilluar një diskurs negativ dhe shpeshherë armiqësor ndaj mediave që nuk janë të afërta me të, duke tentuar të ulin besueshmërinë, autoritetin dhe integritetin e tyre në publik.
• Mungesa e bashkëpunimit institucional me mediat – Për një periudhë katërvjeçare, përfaqësuesit qeveritarë, përfshirë kryeministrin, kanë refuzuar pjesëmarrjen në platformat e mediave të pavarura, përveç rasteve kur këto media kanë gëlltitur “dozat e disiplinimit” qeveritar si presionit për vetëcensurë.
• Mungesa e qasjes në dokumente publike – Mediat kanë hasur në pengesa të vazhdueshme për të marrë informacione nga institucionet publike, gjë që bie ndesh me ligjin për qasje në dokumente publike dhe e dëmton transparencën.
• Mohimi i pluralizmit mediatik – Diskursi i qeverisë shpesh i referohet mediave të caktuara si “media të oligarkëve” ose “pro-opozitare”, duke refuzuar parimin e pluralizmit pronësor dhe diversitetin e pikëpamjeve si një bazë për shoqëri demokratike.

Përfundim

Një qeveri që mban qëndrim armiqësor ndaj mediave të pavarura dhe synon kontrollin mbi informacionin, e rrezikon seriozisht funksionimin demokratik të shtetit dhe është paralajmërim për një autokraci në ardhje. Liria e medias nuk është luks, por një garanci themelore për mbrojtjen e të drejtave qytetare, llogaridhënie publike dhe kultivimin e një debati shoqëror të shëndoshë. Siç konstaton edhe raporti i “Reporterëve pa Kufij”, qeveria e dorëhequr e Albin Kurtit ka cenuar pikërisht këto vlera demokratike.  

PS:

Mosreagimi i pushtetit ndaj rasteve të shpifjeve nga gazetarët e papërgjegjshëm nuk përbën respektim të lirisë së medias, përkundrazi, tregon mungesë të zbatimit të ligjit. Një qasje e tillë krijon anarki informative, e cila në mënyrë paradoksale i shkon për shtat një qeverisjeje me tendenca autokratike.