Ribar – Fabrika ruse që përhap dezinformata në Ballkan, mban kurse të dezinformomit edhe në Beograd e BeH  

Lajme

Gazeta Express

05/11/2024 9:34

Përgjigjet e automatizuara në kanalin Telegram të Ribarës, një prej fabrikave më të mëdha të dezinformatave ruse në botë, japin përshtypjen e një bisede me një person real, ndërsa gazetarit i ofron një kurs online për përdorimin e këtij aplikacioni në rusisht.

Ribar ka vite që zgjeron ndikimin e tij përtej kufijve të Rusisë. Në prill të vitit 2024, ata mburreshin se kishin ligjëruar 500 njerëz në Ballkan se si të menaxhonin kanalet në Telegram, një aplikacion që propagandistët rusë e kanë përdorur pothuajse ekskluzivisht që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës për të anashkaluar sanksionet dhe kufizimet në përhapjen e dezinformatave.

Njeriu i parë Ribara, i cili u fut në listën e sanksioneve nga vendet e Bashkimit Evropian për mbështetjen e veprimeve që minojnë dhe kërcënojnë integritetin territorial, sovranitetin dhe pavarësinë e Ukrainës, tani dëshiron të fokusohet në Republikën Srpska.

Mihail Zvinchuk tashmë ka shkuar në Banja Lukë të paktën dy herë dhe është takuar me drejtorët e agjencive qeveritare, duke njoftuar bashkëpunimin, për të cilin nuk ka publikuar më shumë detaje.

Detektor ka zbuluar detaje që nuk ishin të njohura më parë dhe ka konfirmuar se një agjenci e Qeverisë së Republika Srpska planifikon të nënshkruajë një marrëveshje bashkëpunimi me Ribarin për hapjen e një shkolle mediatike dhe bashkëpunimin me fakultetet lokale.

Sipas përgjigjeve të automatizuara në kanalin Telegram të Ribarit, ky proces është ende në fillimet e tij. Pas aplikimit për të ndjekur shkollën në Republika Srpska, Ribar u përgjigj se “shkolla në Ballkan do të hapet së shpejti” dhe shtoi se ata “po punojnë për rekrutimin për trajnime online në gjuhën serbe”.

Detektor ka përsëritur pyetjen për shkollën në Republika Srpska, për të cilën nuk ka marrë përgjigje.

Kjo u pasua nga oferta e Ribarit për një kurs online në rusisht.

Ata dërguan një lidhje për regjistrim dhe thanë se për kursin online në serbisht, “duhet të presësh”.

Pas kësaj, Ribar më nuk ktheu asnjë përgjigje për Detektor.

Disa njerëz në Banja Luka dëgjuan dhe morën ftesa për kursin që vetë Mihailo Zvichuk mbajti për më shumë se 500 njerëz në Republika Srpska dhe Serbi, por Detektor nuk mundi të gjente një pjesëmarrës të vetëm ose një vend ku mund të mbahej fizikisht një trajnim i tillë.

Gazetari nga Banja Luka, Aleksandar Stojanoviq, është takuar me Zvinçukun në atë qytet.

“Personalisht jam penguar që të vij në ligjëratë dhe siç u informova, ligjërata as që u mbajt. Detajet tjera nuk i di”, ka thënë Stojanoviq për Detektor.

Ribar mund ta ketë ekzagjeruar punën e tij të mëparshme në RS, por së shpejti ai mund të zyrtarizohet duke hyrë në fakultete, gjë që do t’i japë kësaj organizate mundësinë për të forcuar më tej ndikimin rus në Bosnje dhe Hercegovinë.

Olena Churanova, një gazetare nga redaksia StopFake me bazë në Kiev, e cila është e angazhuar në gjuetinë e dezinformatave gjatë pushtimit rus të Ukrainës, thekson se Zvinchuk është në fakt një ish-oficer i ushtrisë ruse.

“Sigurisht, tani thotë se nuk funksionon”, shpjegon ajo dhe shton se ka dyshime se Ministria e Mbrojtjes ruse po jep informacionin që po përhap kanali.

Ribar e sheh zonën e Bosnjë-Hercegovinës si një nga frontet. Kështu, në fund të verës, gjatë stërvitjes EUFOR, Ribar publikoi një hartë të Bosnjës dhe Hercegovinës me vendndodhjet e vendeve të stërvitjes, numrin e automjeteve, avionëve dhe ushtarëve që do të marrin pjesë në të.

Ribar e lidhi stërvitjen e rregullt vjetore me vizitën e Ëilliam Burns, drejtorit të CIA-s, në Sarajevë, Beograd dhe Kosovë dhe theksoi në njoftim se stërvitjet janë një justifikim i mirë për rritjen e numrit të trupave në terren, por ai nuk ofroi prova.

Shërbimi për Punë të Jashtme të Bashkimit Evropian në Bruksel i ka shpjeguar Detektorit se çdo bashkëpunim me Zvinçukun do të nënkuptonte shkelje të sanksioneve për të cilat është angazhuar BeH.

“Çdo bashkëpunim midis tij, bashkëpunëtorëve të tij dhe autoriteteve të Republika Srpska do të ishte jo vetëm i papranueshëm, por një shkelje e qartë e sanksioneve ekzistuese të BE-së ndaj të cilave është kryer edhe BeH,” shpjegoi Petar Stano, zëdhënësi i BE-së për çështjet e jashtme dhe sigurinë.

Njoftimi për hapjen e shkollës mediatike vjen pas qëndrimit pranveror të Zvinçukut në Republikën Srpska dhe Serbi, përkatësisht takimin në Qendrën për Kërkime Sociale-Politike. Aty thuhet se janë arritur marrëveshje për mbajtjen e kurseve të rregullta master personal me pjesëmarrjen e autorëve të kanaleve ruse Telegram.

“Qëllimi ynë është të tregojmë se ju mund të bëni pa Tëitter/X, Facebook dhe Instagram. Që përvoja e Rusisë në luftën e informacionit mund dhe duhet të merret parasysh. Telegrami është një platformë që ju lejon ta bëni këtë. (…) Për një kohë të gjatë kemi studiuar qasjet e Perëndimit në zhvillimin e një lufte informacioni kundër nesh. Ka ardhur momenti që ne të aplikojmë njohuritë tona dhe t’i trajnojmë bashkëpunëtorët tanë në qasjet e duhura dhe t’i tërheqim ata në Telegram”, thuhet ndër të tjera në njoftimin e kanalit Ribar.

Olena Churanova, gazetare nga redaksia StopFake me bazë në Kiev, e cila është e angazhuar në gjuetinë e dezinformatave gjatë pushtimit rus të Ukrainës, thekson se Zvinchuk është në fakt një ish-oficer i ushtrisë ruse.

Churanova thotë se Ribar është një nga platformat kryesore të dezinformimit dhe se një nga qëllimet e Rusisë është të kontrollojë hapësirat e informacionit në vende të ndryshme, veçanërisht aty ku ka disa probleme, për shembull me NATO-n.

“Aktualisht, as Ukraina nuk është problemi kryesor i Rusisë. NATO është armiku kryesor i Rusisë. Unë tashmë jam duke e diskutuar këtë me kolegët e mi nga Shqipëria, ku Rusia po punon për të përhapur mesazhin se Shqipëria duhet të largohet nga NATO dhe se nuk ka kuptim të jesh atje. Bosnja dhe Hercegovina gjithashtu dëshiron të anëtarësohet në NATO, dhe është shumë e rëndësishme që Rusia t’i përhapë këto mesazhe – se nuk ka kuptim anëtarësimi në NATO. Është një aleancë e dobët. Ju mund të shihni se çfarë po ndodhte në Ukrainë. Nuk ka ndihmë atje. Ballkani është një rajon shumë i rëndësishëm për Rusinë”, shpjegon Churanova.

Çdo herë, menjëherë pas ose para Banja Lukës, Zvinçuku shkonte në Beograd, ku mbante takime publike dhe mbante mësime në shkollën e tij. Në prill dhe qershor 2024, Zvinchuk mbajti ligjërata në hotelin “Moskva” të Beogradit.

“Në Beograd janë punësuar si ekspertë për propagandë vizuale, për gazetarinë Telegram, tregtohet si produkt. Ajo që ata kanë bërë që nga viti 2022 ose 2020 tregtohet si produkt në mënyrë që gazetarët në këto zona të mësojnë të bëjnë gjëra të ngjashme. Ata deklarojnë se pjesëmarrës janë gazetarë, PR, nëpunës civilë, që në vetvete është jashtëzakonisht problematike. (…) Ata janë më të shquarit në zonën rusisht-folëse. A janë kaq të përfaqësuar në Ballkanin Perëndimor sa të kenë shumë ndjekës? Jo, por ata kanë njerëz që janë të aftë për media për të përhapur atë propagandë dhe ndikim malinj rus”, thotë eksperti i mjekësisë ligjore dixhitale Kilibarda.

Shkolla u ndoq të dy herë nga Vladimir Prebiracevic, drejtor i qendrës serbo-ruse Majak, i cili vetë drejton një kanal Telegram që ndiqet nga 15,000 njerëz dhe ku mbizotërojnë lajmet nga Rusia dhe fusha e betejës ukrainase.

Curanova beson se personeli i ri në Ballkan mund të ndihmojë në përhapjen e asaj që ajo e konsideron propagandë ruse.

“Ai [Zvinchuk] përsëriste vazhdimisht, kur filloi pushtimi, se ata punësuan shumë njerëz nga Ukraina, të cilët japin informacione të ndryshme se ku është ushtria ukrainase apo ku ndodhen armët. Pra, ndoshta ai nuk kishte një bazë që punonte për Ribarin, por padyshim kishte një rrjet njerëzish që thjesht i jepnin informacione”, beson Curanova.

Në fund të shtatorit 2024, Ribar publikoi foto dhe një tekst ku tregohej se si u mbajt shkolla në Kirgistan, në bashkëpunim me Universitetin e Bishkek. Përveç Kirgistanit, Ribar mban kurse në disa vende në Federatën Ruse.

Në fund të tetorit, Ribar njoftoi se Zvinchuk ishte duke mbajtur leksione gjatë “Ditës së Ministrisë së Mbrojtjes” në Institutin Shtetëror të Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Moskë, i cili është i lidhur me Ministrinë e Punëve të Jashtme të Federatës Ruse.