Tregimi i javës / Shirley Jackson: Gjyshja e Uistlerit

Shirley Hardie Jackson (1916 –1965) shkrimtare amerikane, e njohur kryesisht për veprën e saj të horrorit dhe misterit.

Ka shkruar gjashtë romane si, ‘The Road Through the Wall‘ (Farrar, Straus, 1948); ‘Hangsaman’ (Farrar, Straus and Young, 1951); ‘The Bird’s Nest’ (Farrar, Straus and Young, 1954); ‘The Sundial’ (Farrar, Straus and Cudahy, 1958); ‘The Haunting of Hill House’ (Viking, 1959); ‘We Have Always Lived in the Castle’ (Viking, 1962).

Përmbledhje tregimesh: ‘The Lottery and Other Stories’ (Farrar, Straus, 1949); ‘The Magic of Shirley Jackson’ (ed. Stanley Edgar Hyman; Farrar, Straus, 1966).

GJYSHJA E UISTLERIT

Nga Shirley Jackson

Zonja në moshë në tren kishte përnjëmend dëshirë të fliste. Kishte hipur në Albany dhe ishte ulur në vendin pranë korridorit. Elegante, në kapotën e saj pa të meta dhe kapelëze të zezë prej zonje të moçme, e vrojtonte gruan pranë vetes, e dhënë pas leximit të një romani policor, u buzëqeshte fëmijëve që ngarendnin pa pra nëpër vagonin e mbushur plot dhe i shikonte me ngrohtësi dy oficerët e marinës ulur në anën tjetër të korridorit.

Në një moment u kthye kah fqinja e saj dhe i tha: «Më flani që po ju ndërpres, po në çfarë ore mbërrijmë në Nju Jork?».

Gruaja buzëqeshi, me mirësjellje. «Në orën gjashtë, më duket».

«Faleminderit», tha zonja e moshuar. «Nuk po mund ta besoj. Ka pesëmbëdhjetë vjet që nuk kam qenë në Nju Jork».

«Me siguri jeni e emocionuar».

«Po shkoj ta takoj nipin tim», u përgjigj ajo. «Kthehet në shtëpi me leje».

E reja u mëdysh, mandej e mbylli librin dhe u mbështet për shpinës së ulëses. «Vërtet?», pyeti. «Ku e kanë dërguar?».

Zonja luajti dorën me një gjest të vagullt. «Në Paqësor».

«E mrekullueshme», tha tjetra. «Me siguri mezi po prisni ta shihni».

«Vetëm unë i kam mbetur prej krejt të afërmëve».

«Edhe ai pra do të jetë i lumtur t’ju takojë», tha gruaja.

«Po jua kallëzoj një fotografi». Zonja e hapi çantën dhe e nxori jashtë një mbajtëse fotografish prej kartoni që hapej si libër. Nga njëra anë ishte një fotografi e një ushtari në këmbë para një kazerme; dukej shumë i ri. Nga ana tjetër, i njëjti ushtar përballë të njëjtës kazermë përthekonte me krah një vajzë të bukur me një fustan me lule. «Sa djalë i bukur», tha gruaja. «Gruaja e tij është kjo?».

Burri në ulësen përpara, që kishte pamjen e një tregtari të pasur, po i dëgjonte me njërin vesh. Mbante një komplet të hirtë të qeltë dhe po e lexonte gazetën pa ndonjë përkushtim të madh. Zonja e moshuar u zgjat dhe ia çiku supin, duke e bërë të kthehej. «Po jua kallëzoj një fotografi të nipit tim» tha ajo. «Po kthehet në shtëpi me leje».

Burri mori kornizën dhe pohoi solemnisht. «Goxha djalë».

«Po kthehet për herë të parë pas dy vitesh» tha zonja e moshuar. «Nuk mund të vinte nga anët tona, kështu që po shkoj unë në Nju Jork tek ai».

«I kam dy djem në ushtri» tha burri. «Do të jem shumë i lumtur t’i shoh ata dy çapkenj kur të kthehen në shtëpi».

«Janë në Paqësor?» pyeti zonja.

«Në Misisipi. Që të dy, tash për tash. Janë rekrutuar së toku».

«Me siguri jeni shumë krenarë» tha ajo.

Mandej u kthye kah dy oficerët e marinës nga ana tjetër e korridorit. «S’kam qenë në Nju Jork që pesëmbëdhjetë vjet» tha, duke u zgjatur përpara dhe duke e ngritur zërin. «Tash po shkoj ta takoj nipin tim. Është me leje».

Kur ua zgjati fotografitë, sy oficerët u ngritën dhe u avitën për t’i shikuar. «Edhe ju jeni drejtuar për në shtëpi?» pyeti ajo.

«Jo, zonjë» tha njëri prej tyre «po kthehemi në kazermë».

«A u hallakatët nga gëzimi, këto ditë?» i pyeti burri me kostumin e hirtë.

Oficerët ia plasën gazit dhe zonja e moshuar nxitoi të thoshte: «Shpresoj që edhe im nip të jetë kaq i hareshëm. S’e ka pasur fare të lehtë, ai».

Pati një moment heshtjeje, mandej burri tha, në ton respektues: «Të gjithë ata djem kanë përjetuar kohë të vështira».

«Po gruaja e nipit tuaj?» pyeti njëri prej dy oficerëve, duke ia kthyer kornizën zonjës. «Shumë vajzë e bukur».

«Syri i marinarit është i pagabueshëm» tha burri dhe si ai si oficerët qeshën sërish.

«Përnjëmend shumë e hirshme», tha e reja.

«Shumë e hirshme», përsëriti me përçmim zonja. Ia dha ca dacka në krah fqinjës. «Mënyra se si është sjellë!». Zëri i dridhej lehtësisht. «Ka qenë e pandershme me nipin tim derisa ai ishte duke luftuar matanë detit».

«Kjo s’është gjë e mirë» tha njëri prej oficerëve të marinës.

«Pat ardhur të më takojë, me gëzofin e saj dhe këpucët e pahijshme. Dhe s’bënte tjetër veç i binte avazit se provinca është si funeral».

«Po vajza vetë ku jeton ajo?», pyeti burri me kostumin e hirtë.

«Ajo jeton në Nju Jork. E edhe nipi im, tash që po kthehet, do të qëndrojë në Nju Jork».

«Mbase po gaboheni në lidhje me të» tha gruaja e re. «Njeriu gabon shumë lehtë me të tjerët».

«E vërteta është e vërteta» tha zonja. «Gruaja e tim nipi pat qëndruar pak kohë me mua. Merrte letra nga shumë burra».

E reja deshi të thoshte diçka por e la fare, ndërsa burri pyeti: «Po si e dini ju?».

«A mos po mendoni se nuk jam një gjendje ta dalloj kaligrafinë mashkullore kur e shoh?» pyeti zonja. «Kur një grua si ajo, me atë lloj rrobash dhe atë mënyrë të të folurit, merr letra gjithë ditën e lume, s’do mend se i kanë shkruar burrat. Është koha që im nip ta marrë vesh».

«Keni ndërmend t’ia thoni», pyeti burri. Oficerët e shikuan dhe gruaja më e re i uli sytë mbi libër.

«S’besoj se zonja do ta bëjë një gjë të tillë» tha njëri prej sy oficerëve.

Zonja e moshuar pohoi me emfazë. «Kam ardhur në deri në Nju Jork» tha «që të sigurohem që ajo ta marrë atë që e meriton».

«Mbase po tregoheni pak e rreptë» tha burri. «Ndoshta ajo mund të shpjegojë gjithçka».

«E vërteta është e vërteta» përsëriti e moshuara. «Nuk e kam ndërmend të rri këtu t’ju dëgjoj çka keni për të më thënë».

«Do të vijë t’ju marrë në stacion?» pyeti gruaja.

«As që më ka kërkuar të shkoj ta takoj tim nip» ia ktheu gruaja në moshë. «Sidoqoftë, ajo nuk e di se jam duke ardhur».

«Dëgjoni» tha e reja «pse s’uleni në tavolinë t’i ndërroni nja dy llafe, në lidhje me këtë? Mbase do të arrini të sqaroheni pa i thënë gjë nipit tuaj».

«S’e kam marrë gjithë këtë udhë për t’i dëgjuar rrenat e saj» tha zonja.

«Do të duhej t’ia jepnit mundësinë ta thotë fjalën e vet» tha burri.

«Nuk po themi se ju nuk keni të drejtë» tha njëri prej oficerëve. «Puna është se do të jetë e rëndë për të gjithë, me nipin tuaj që kthehet në shtëpi pas aq kohësh».

«Jua di për nder nëse nuk i fusni hundët, që të gjithë» tha zonja. «Di unë si të kujdesem shumë mirë për veten time».

Pas pak oficerët u rikthyen në heshtje në vendet e tyre dhe burri iu kthye gazetës ta lexonte. Gruaja e re i tha me zë të ulët tjetrës: «Hajde, përpiqu të jesh pak zemërbutë».

«I pata kërkuar të ndalej të jetonte në shtëpinë time», ia ktheu ajo «e ajo më pati thënë jo, në surrat».

E reja priti një çast, mandej iu kthye librit të vet.

Kur treni u fut në tunelin e Grand Central Station, zonja e moshuar i mblodhi valixhet, e gatshme të zbriste. E reja u ngrit ta vishte pallton dhe gjeti veten në korridor, në këmbë, mes oficerëve dhe burrit me kompletin e hirtë. Kur u ngrit zonja, njëra prej trastave të saj ra në dysheme dhe burri e mori. E kapi me kujdes, duke e futur dorën poshtë shiritit që e mbështillte. «Janë kuleç të bërë në shtëpi» tha duke buzëqeshur ëmbëlsisht «për nipin tim».

«Ju uroj ditë të këndshme» tha gruaja e re kur treni u ndal.

«Faleminderit» tha tjetra. «Me leje».

E reja bëri një hap mbrapa dhe i ra në të se për një çast ajo, oficerët dhe burri ishin rreshtuar përballë zonjës së moshuar, pothuajse si për t’ia zënë rrugën.

E ndoqi jashtë vagonit dhe pati një vizion të beftë të fytyrës së saj të ëmbël prej gjyshëze që kthente kokën t’i shikonte njerëzit në bankinë. Mandej figura e hajthme humbi sysh mes turmës.

/Marrë nga Shirley Jackson: “Un giorno come un altro”, Adelphi, 2022

/Përkthimi: Gazeta Express