A e ka zgjidhur “Oscar” problemin e racizmit?

Arte

Gazeta Express

18/06/2021 1:28

Në vitin 2016, pas një grupi tjetër nominimesh për vetëm kaukazianë, lëvizja protestuese #OscarsSoWhite fitoi vëmendjen e madhe globale. Pesë vjet më vonë, sa ka ndryshuar kjo gjë?

Filloi me një hashtag. Në vitin 2015, avokati i shndërruar në aktivist, April Reign, shenjëstroi nominimet në Academy Awards me një postim në Twitter “#OscarsSoWhite ata kërkuan të më preknin flokët…”. Më vonë, kur u shpallën nominimet për Oskar 2016, për të dytin vit radhazi, të 20 nominimet për aktrim iu dhanë aktorëve kaukazianë dhe kauza tërhoqi vërtet vëmendjen në të gjithë botën. Në vend të diskutimit të zakonshëm që parashikonte se kush do të fitonte çmimet, mediat sociale u ndezën me postimet e #OscarsSoWhite, duke kritikuar Academy Awards për mungesën e turpshme të përfshirjes.

Problemi i racës në Oskar u shfaq në kopertinat e gazetave globale dhe debateve në televizion, ndërsa shtyllat e komunitetit të filmave afrikano-amerikanë, përfshirë Spike Lee dhe Jada Pinkett Smith, bojkotuan ceremoninë. Akademia hyri në modalitetin e krizës, duke mbajtur një takim emergjent, dhe duke shpallur një synim ambicioz në dyfishimin e numrit të grave dhe njerëzve me ngjyrë në konkurrim deri në vitin 2020.

Racizmi në Oskar nuk ishte asgjë e re. Kur Hattie McDaniel u bë aktorja e parë afrikano-amerikane që fitoi një Oskar më 1939, ajo u vendos në një tryezë të ndarë në pjesën e pasme të shfaqjes dhe iu refuzua hyrja në “after-party”.

“Përjashtimi” shtrihet përtej komunitetit zezak: Miyoshi Umeki mbetet personi i vetëm aziatik që fitoi një Oskar në aktrim; vetëm pesë gra latine janë nominuar për aktoren më të mirë; dhe Rami Malek është personi i vetëm me origjinë arabe që fiton një Oskar në aktrim, si aktori më i mirë për Bohemian Rhapsody (2018). Për më tepër, deri më tani vetëm një grua beqare ka fituar çmimin e regjisorit më të mirë.

Njohja e çmimeve të tilla jo vetëm që ka rëndësi për shkak të parimeve themelore të respektit, drejtësisë dhe barazisë, por edhe sepse ka efekt të rëndësishëm material në industri mbi atë se kush mund të ngrisë zërin e tij në botë.

Për aktorët që fitojnë, mund të shërbejë si një nxitje e madhe për profilin dhe pagat e tyre: fituesit e fundit, si Olivia Colman, Christoph Waltz dhe JK Simmons ishin të gjithë aktorë me karakter pune, fitoret e të cilëve transformuan karrierën e tyre. Nominimet dhe fitimet e Oskarëve kanë rezultuar po aq të rëndësishme për aktorët si Viola Davis dhe Regina King, edhe në rastin e fituesit të fotografisë më të mirë vitin e kaluar të Koresë së Jugut, “Parasite”. Pra, kur njerëzve me ngjyrë u mohohen në mënyrë disproporcionale ato çmime, atyre gjithashtu u mohohen në mënyrë të prekshme mundësitë pasuese për sukses.

Efekti i #OscarsSoWhite

Çka ka ndryshuar që nga çështja racore e Akademisë më 2016? Në vitet pasuese të 2016-tës, Akademia ka bërë një përpjekje të përbashkët për të rritur dhe për të ndryshuar anëtarësinë e saj, me strategjinë, siç thotë kritiku Guy Lodge, për të “besuar në shijet dhe perspektivat e freskëta të votuesve të rinj për të dhënë rezultate të ndryshme”. Në vitin 2020 Akademia njoftoi se kishte tejkaluar qëllimet e vendosura në 2016, pasi kishin dyfishuar numrin e grave anëtare nga 1 446 në 3 179 dhe trefishuar anëtarët e tyre me ngjyrë nga 554 në 1 787.

Por, #OscarsSoWhite gjithashtu pati jehonë përtej Oskarit: ai e ka bërë në thelb të gjithë biznesin e ceremonive të filmit, më të hapur ndaj shqyrtimeve. Kohët e fundit, kjo ka rezultuar që Golden Globes të vijë në qendër të vëmendjes: ceremonia e këtij viti u parapri nga një seri ekspozimesh në lidhje me një “kulturë të korrupsionit” të pretenduar brenda Shoqatës misterioze të Shtypit të Hollivudit (HFPA) ku një grup prej 87 gazetarësh ndërkombëtarë(në kuptimin më të lirshëm) votojnë në Golden Globes.

Përtej Atlantikut, as çmimet Bafta nuk kanë qenë imune nga zhurma. Pasi kanë nominuar të gjithë aktorët kaukazianë në vitin 2020 (dhe të gjithë regjisorët meshkuj) ata u përballën me kritika nëpër media, dhe, me poshtërimin në skenë nga aktori Joaquin Phoenix, i cili, pasi mori Baftën e tij për aktorin më të mirë, tha: “Unë mendoj se ne dërgojmë një mesazh për njerëzit me ngjyrë që nuk janë të mirëpritur këtu. Unë mendoj se ky është mesazhi që ne po u dërgojmë njerëzve që kanë kontribuar aq shumë në mediumin dhe industrinë tonë, dhe në mënyrat nga të cilat ne përfitojmë”.

HFPA bëri një deklaratë zhgënjyese dhe të paqartë, duke pretenduar se “shpreson për një të ardhme më gjithëpërfshirëse”, duke injoruar kështu shumë nga akuzat shqetësuese, dhe më pas u zotua të shtonte 13 anëtarë afrikano-amerikanë. Ndërsa Bafta ka hyrë në veprim për të korrigjuar gjërat këtë vit, dhe ka tejkaluar edhe ambiciet e Akademisë për të bërë ndryshime.

Një shembull i ndritshëm

Pavarësisht nga disa shqetësime se qasja e Bafta-s mund të mos reflektojë më ndjeshmërinë e anëtarësimit të saj, përgjigjja ndaj nominimeve të vitit 2021 ishte e rrëmbyeshme dhe konsensusi ishte që Bafta kishte evoluar në një ceremoni më të vlefshme e më të rëndësishme.

Krishnendu Majumdar, kryetari i Bafta-s, u emocionua nga rezultati. “Nominimet e këtij viti shfaqin dhe festojnë gamën e jashtëzakonshme të shfaqjeve dhe të nominuarve. Pas nominimeve të vitit të kaluar, ne filluam procesin e rishikimit të Bafta-s. Shpresojmë që ju të shihni disa nga ato ndryshime të pasqyruara në gjerësinë dhe thellësinë e të nominuarve”, tha ai për BBC Culture.

Progresi dhe ngecjet

Pesë vitet e kaluara me siguri kanë parë një gamë më të gjerë historish dhe njerëzish të kurorëzuar me çmime; në vitin 2017, u shënua triumfi historik i fotografisë më të mirë tek “Moonlight”, atë të një historie dashurie afrikano-amerikane.

Në vitin 2019, Spike Lee mori njohjen e tij të vonuar nga Akademia, me një çmim skenari të përshtatur për BlacKkKlansman; dhe vitin e kaluar, Taika Waititi u bë njeriu i parë vendas që fitoi një çmim, në të njëjtën kategori, për JoJo Rabbit. Ndërkohë aktori zezak Mahershala Ali fitoi dy Oskar të aktorit dytësor në tre vjet.

Pasi të kishin përmbushur qëllimin e tyre, Akademia bëri një premtim të mëtejshëm, që nga çmimet e tyre në vitin 2025 e tutje, filmat do të ishin të pranueshëm vetëm nëse plotësojnë dy ose katër “standarde” të diversitetit të vetëkrijuar, të cilat në mënyrë të ndryshme kërkojnë gra, grupe racore dhe etnike, LGBTQ + dhe njerëz me aftësi të kufizuara të përfaqësohen në një formë para ose pas kamerës, ose t’u jepet një lloj mundësie trajnimi me pagesë si pjesë e prodhimit. Efektiviteti i kësaj mase mbetet për t’u parë, por sigurisht paralajmëron një gjë të mirë që Akademia ka kërkuar më shumë mjete përfshirjeje sesa të qëndrojë në “kufijtë” e saj.

Ekziston qartë një rrugë për t’u bërë: komuniteti LGBQTIA + mbetet i nënpërfaqësuar si përpara ashtu edhe prapa kamerës, dhe mbetet të shihet nëse fitimi i fotos më të mirë të vitit të kaluar për një film në gjuhë të huaj, apo nominimet e shumta të këtij viti të regjisoreve femra, do të jenë një model ose një anomali.

Por përparimi, sado i marrë me ngurrim, është i vështirë të kthehet pas, dhe e ardhmja e Oskarëve duket më e ndritshme se kurrë./BBC Culture