800 kilometra kufi Tajlandë-Kamboxhia, çka fshihet pas përleshjeve të armatosura mes vendeve aziatike?

Lajme

Gazeta Express

24/07/2025 12:20

Të enjten shpërthyen përleshje të armatosura midis Tajlandës dhe Kamboxhias në zonat kufitare të diskutuara prej kohësh, duke përshkallëzuar kështu me shpejtësi tensionet që zgjasin disa muaj.

Luftimi përfshinte shkëmbime armësh zjarri dhe granatime dhe raketa, të cilat, sipas autoriteteve tajlandeze, vranë të paktën nëntë civilë tajlandezë dhe plagosën 14 të tjerë në tre provinca. Tajlanda u përgjigj me sulme ajrore, raporton Associated Press, transmeton Klankosova.tv.

Ky ishte konfrontimi i dytë i armatosur që kur një ushtar kamboxhian u qëllua për vdekje në maj dhe një përshkallëzim i madh që erdhi disa orë pasi të dyja vendet minimizuan marrëdhëniet diplomatike pas një shpërthimi mine tokësore që plagosi ushtarët tajlandezë.

Përleshjet vazhdojnë në të paktën gjashtë zona përgjatë kufirit, tha Ministria e Mbrojtjes e Tajlandës. Përplasja e parë të enjten në mëngjes ndodhi në një zonë pranë tempullit të lashtë Ta Muen Thom përgjatë kufirit të Surin dhe provincës Oddar Meanchey të Kamboxhias.

Ja çfarë duhet të dini rreth mosmarrëveshjes midis dy fqinjëve të Azisë Juglindore.

Si filluan telashet?

Mosmarrëveshja mes tyre u ndez në muajin maj pasi forcat e armatosura të Tajlandës dhe Kamboxhias qëlluan shkurtimisht njëra-tjetrën në një zonë kufitare relativisht të vogël dhe të kontestuar që secili vend e pretendon si të vetën.

Të dyja palët thanë se vepruan në vetëmbrojtje. Një ushtar kamboxhian u vra.

Ndërsa vendet thanë më pas se ranë dakord të ulnin tensionin, autoritetet kamboxhiane dhe tajlandeze vazhduan të zbatonin ose kërcënonin me masa që nuk përfshinin forcë të armatosur, duke mbajtur tensionet lart.

Tailanda shtoi kufizime të rrepta në kufirin me Kamboxhian që ndaluan pothuajse të gjitha kalimet përveç studentëve, pacientëve mjekësorë dhe të tjerëve me nevoja thelbësore. Të enjten, autoritetet tajlandeze njoftuan se po e mbyllnin plotësisht kufirin.

Kamboxhia gjithashtu ndaloi filmat dhe shfaqjet televizive tajlandeze, ndaloi importin e karburantit, frutave dhe perimeve tajlandeze dhe bojkotoi disa nga lidhjet ndërkombëtare të internetit dhe furnizimin me energji të fqinjit të saj.

Luftimet shkaktojnë trazira politike në Tajlandë

Pasionet nacionaliste nga të dyja palët e kanë përkeqësuar situatën.

Kryeministrja e Tajlandës, Paetongtarn Shinawatra, u pezullua nga detyra më 1 korrik për t’u hetuar për shkelje të mundshme të etikës lidhur me trajtimin e saj të mosmarrëveshjes kufitare pas një telefonate të publikuar me një udhëheqës të lartë kamboxhian.

Në telefonatën e qershorit, Paetongtarn iu referua ish-kryeministrit kamboxhian Hun Sen si “xhaxha” dhe kritikoi udhëheqjen ushtarake tajlandeze, vërejtje të cilat kritikët i cilësuan si mungesë respekti ndaj sovranitetit kombëtar.

Hun Sen u pasua nga djali i tij Hun Manet në vitin 2023, por mbetet me ndikim si president i Senatit. Ai ishte një mik i hershëm i babait të saj, Thaksin Shinaëatra, një ish-kryeministër popullor por përçarës, por ata u larguan për shkak të mosmarrëveshjes kufitare.

Telefonata e publikuar shkaktoi zemërim dhe protesta të gjera. Koalicioni i udhëhequr nga partia Pheu Thai e Paetongtarn u dobësua gjithashtu kur partneri i saj i dytë më i madh, Partia Bhumjaithai, tërhoqi mbështetjen, duke përmendur butësinë e saj të perceptuar ndaj Kamboxhias, transmeton Klankosova.tv.

Paetongtarn ka kërkuar falje dhe ka argumentuar se komentet e saj ishin një taktikë negociuese. Aleati i saj, ish-Ministri i Mbrojtjes Phumtham Wechayachai, u emërua kryeministër në detyrë.

Pretendimet kufitare shkaktojnë tensione periodike

Mosmarrëveshjet kufitare janë çështje të gjata që kanë shkaktuar tensione periodike midis dy fqinjëve. Tailanda dhe Kamboxhia ndajnë më shumë se 800 kilometra (500 milje) kufi tokësor.

Pretendimet kontestuese rrjedhin kryesisht nga një hartë e vitit 1907 e vizatuar nën sundimin kolonial francez që u përdor për të ndarë Kamboxhian nga Tailanda. Kamboxhia e ka përdorur hartën si referencë për të pretenduar territor, ndërsa Tailanda ka argumentuar se harta është e pasaktë.

Konfliktet më të spikatura dhe ato të dhunshme kanë qenë rreth tempullit 1,000-vjeçar Preah Vihear.

Në vitin 1962, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë i dha sovranitet mbi zonën e tempullit Kamboxhias. Vendimi u bë një acarim i madh në marrëdhëniet dypalëshe.

Kamboxhia iu rikthye gjykatës në vitin 2011, pas disa përleshjeve midis ushtrisë së saj dhe forcave tajlandeze që vranë rreth 20 persona dhe zhvendosën mijëra. Gjykata riafirmoi vendimin në favor të Kamboxhias në vitin 2013.

Kamboxhia i është drejtuar përsëri gjykatës ndërkombëtare për të zgjidhur mosmarrëveshjet kufitare, por Tajlanda ka hedhur poshtë juridiksionin e gjykatës.