VROJTIME METAFIZIKE

Gazeta Express

01/06/2020 11:36

Shkruan: Bajram Haliti

Lulzim Tafa, Bersa e Roslipeimaske, poezi, botim në gjuhen rome, Romani Emancipacia, 2020, fq 100

Përpara nesh është një koleksion i suksesshëm dhe i pazakontë i poezive, autori i të cilit Lulzim Tafa është shumë i njohur dhe i pranuar në rajon dhe më gjerë, dhe tani është mundësia për të paraqitur cilësitë e tij krijuese dhe artistike para lexuesve të gjuhës rome. Ai ka botuar një duzinë librash me poezi dhe ka marrë shumë çmime të vlefshme ndërkombëtare.

Poeti Lulzim Tafa trajton një repertor ideo-tematik shumë të larmishëm dhe unik, i cili, në të shumtën e rasteve, ka të bëjë me jetën e tij personale dhe detajet rrëfyese intime, nga dashuria dhe vuajtja, atdheu dhe natyra, nga vrojtimet metafizike e deri tek ato filozofike dhe gjithçka që përbën udhëtimin tonë dhe të tij të përditshëm.

Ky poet ka një biografi dhe reputacion të lakmueshëm letrar, kështu që koleksioni i tij pa dyshim se do të ngjall interesimin e lexuesve dhe të kritikëve letrarë në gjuhën rome. Të gjitha këto poezi janë të ngjashme me njëra-tjetrën dhe në një farë mënyre janë të lidhura, ashtu që mund të lexohen me një frymë dhe me të njëjtin interes.  

Tafa është një lirik delikat dhe i ndjeshëm, i cili shkruan për mjedisin e tij, për jetën dhe dashurinë intime, për atdheun dhe natyrën, për patriotizmin dhe universin dhe tema e motive të tjera pak a shumë të zakonshme. Aq sa është kombëtar dhe patriotik (“Teuta”, “Skënderbeu”), po aq është edhe humanist dhe kosmopolitan në solidaritet dhe tolerancë, duke treguar dashurinë dhe besnikërinë e pafshehur jo vetëm për të vetin, por edhe për të gjithë kombet e tjerë përreth.

Vargu i tij është i disiplinuar dhe i kujdesshëm dhe nuk është i ngarkuar nga epikja. Në këtë thjeshtësi dhe lapidaritet shprehës, gjendet thelbi i poetikës dhe bukurisë së kësaj poezie, me të cilën është e lehtë të vendosësh një komunikim të vlefshëm. Edhe pse ka të bëjë me një marrëdhënie dhe qëndrim kompleks ndaj jetës, botës dhe në përgjithësi ndaj gjithçkaje që ekziston në habitatin e jashtëm dhe të brendshëm (emocional, etik dhe psikologjik), kjo sigurisht që nuk nënkupton një dozë të hermetizmit, njëfarë konstruksioni artistik apo variacioni modern, e as të cilat nuk janë të huaja për këtë poet.

Ky libër në mënyrë ilustruese dhe të qartë tregon se si letërsia në këtë moment universal të globalizmit dhe multikulturalizmit me kohë bëhet destinacion /strehim, dhe mund të thuhet edhe topos, në të cilën krijuesi mund të thotë qartë dhe hapur gjithçka që mendon dhe ndjen, pa asnjë kufizim dhe ndikim. për fatin e tij. Duke demistifikuar dhe dekonstruktuar disa stereotipe të vjetruara, poeti Tafa avokon për ndërkulturalizmin si një qasje etike dhe krijuese të bazuar në shkëmbime, takime, marrëdhënie dhe marrëdhënie personale dhe kolektive midis letërsisë, gjuhës dhe kulturave. Në këtë, ndër të tjera, gjendet kuptimi dhe cilësia e poezisë së tij dhe e angazhimit krijues, i cili gjithashtu kontribuon në zhvillimin e ndërkulturës, tolerancës dhe vetëdijes për përhapjen e të mirave civilizuese, pra vlerave dhe arritjeve.

Tema dhe lënda e këtyre poezive është, në të vërtetë, njeriu si një individ i kryqëzuar në vështirësitë mizore dhe ekzistenciale të botës moderne, ku ai përballet me shembjen e vlerave shpirtërore, tjetërsimin dhe rrezikimin jo vetëm të subjektit lirik, por edhe të shoqërisë në tërësi. Nga ana tjetër, kjo flet edhe për një dozë të caktuar të angazhimit të poetit dhe dëshirën për të mos pajtuar me situatën ekzistuese rreth tij, sepse ai dëshiron të jetë aktiv, krijues dhe etikisht konstruktiv.

Këto poezi, në të vërtetë, edhe një herë konfirmojnë lidhjen e pashmangshme midis letërsisë dhe globalizmit si të qenësishme në letërsinë moderne botërore, dhe gjithnjë e më shumë të pranishme edhe në skenën vendore letrare, pra edhe në përkthime. Nga libri në libër, ky poet ambicioz dhe i talentuar zgjeron shkallën ideo-tematike të këndimit dhe përshkrimit lirik, duke i siguruar asaj një dozë shtesë reflektimi, spiritualiteti, angazhimi dhe atdhetarizmi vendor.

Marrë në tërësi, poezitë e tij, janë shumë të qarta dhe të kuptueshme me një integritet të thjeshtë logjik e konceptual të fjalëve dhe metaforave, të cilat në transformimin sintetik të parimeve moderne poetike duken shumë origjinale dhe impresive.

Nuk është e vështirë të vihet re që Tafa, si poet, është shumë i rreptë dhe rigoroz, ai nuk është një harxhim i fjalëve dhe i ideve. Ai është i përmbajtur dhe i ndjeshëm kur shkruan për gjithçka që është në fokus të interesit dhe përjetimit të tij, duke mos harruar që ndonjëherë të luajë me pamjen grafike të këngës, me shenjat e pikësimit dhe përcaktuesit e zhanrit. Ky mozaik poetik është kompozuar me shkathtësi dhe me frymëzim, me një rritje të lehtë në intonacionin retorik dhe emocionaliteti eterik, gjë që tregon qëndrueshmërinë gjuhësore dhe energjinë e kondensuar të narracionit melodramatik.

(Autori është shkrimtar dhe studiues i njohur Rom)