Si përballon Kievi sulmet e natës nga Rusia, qytetarët japin dëshmitë e tyre

Lajme

Gazeta Express

19/07/2025 18:44

Disa netë në javë, Daria Slavytska mbush një karrocë me një jastëk për joga, batanije dhe ushqim dhe zbret me djalin e saj dyvjeçar Emil në metronë e Kievit. Ndërsa sirenat e alarmit për sulme ajrore ushtojnë mbi qytet, 27-vjeçarja përpiqet të zë pak gjumë e sigurt nën tokë.

Prej dy muajsh, Rusia ka ndërmarrë sulme të natës me dronë dhe raketa mbi Kiev si pjesë e një ofensive verore që po vë në provë mbrojtjen ajrore të qytetit, duke lënë të lodhur dhe në ankth 3.7 milionë banorët e tij.

Qytete dhe fshatra të tjera kanë përjetuar më të keqen që nga fillimi i pushtimit të plotë rus në fillim të vitit 2022 veçanërisht ato pranë vijës së frontit në lindje dhe jug.

Shumë prej tyre janë dëmtuar ose pushtuar ndërsa Rusia përparon, dhe mijëra njerëz janë larguar drejt kryeqytetit, i konsideruar si qyteti më i mbrojtur në vend.

Por sulmet e rënda të fundit po ndryshojnë atmosferën. Gjatë natës, banorët nxitojnë drejt stacioneve të metrosë thellë nën tokë, në skena që sjellin ndër mend bombardimet “Blitz” të Londrës nga Gjermania gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Slavytska ka filluar të kontrollojë në mënyrë të shqetësuar kanalet e Telegramit që në shtëpi, edhe para se të bien alarmet e qytetit, pasi një natë në fillim të korrikut u gjend duke vrapuar në rrugë për të arritur metronë, ndërsa shpërthimet gjëmonin në qiell.

Numri i njerëzve si Slavytska që kërkojnë strehë në sallat e mëdha të epokës sovjetike dhe platformat me korrente ajri të 46 stacioneve të metrosë së Kievit u rrit ndjeshëm pasi qyteti u godit pesë herë gjatë qershorit nga bombardime masive.

Më parë, alarmi i zhurmshëm në telefonin e saj e bënte Emilin të dridhej nga frika dhe të qante “Korridori, korridori, mami. Kam frikë. Korridori, mami,” tha Slavytska.

Tani, i mësuar me sulmet, ai thotë më qetë: “Mami, duhet të shkojmë.”

“Dikur vinim më rrallë këtu, rreth një herë në muaj,” tha Slavytska, duke u strehuar në stacionin Akademmistechko në perëndim të Kievit.

“Kjo ka qenë gjashtë muaj më parë. Tani vijmë dy ose tre herë në javë.”

Ajo e kaloi natën e mbështjellë mbi jastëkun e saj rozë me Emilin pranë një kolone në skaj të shinave të metrosë.

Sistemi i metrosë regjistroi 165,000 vizita gjatë netëve të qershorit më shumë se dyfishi i 65,000 vizitave në maj dhe gati pesëfishi i numrit në qershorin e vitit të kaluar, tha shërbimi i shtypit për Reuters.

Më shumë njerëz po shkojnë në strehimore për shkak të “shkallës dhe vdekshmërisë” së sulmeve, tha për Reuters kreu i administratës ushtarake të Kievit, Tymur Tkachenko. Ai tha se sulmet kanë vrarë 78 banorë të Kievit dhe plagosur më shumë se 400 gjatë gjysmës së parë të vitit.

Presidenti amerikan Donald Trump përmendi sulmet e Rusisë ndaj qyteteve ukrainase kur njoftoi të hënën vendimin për t’i dhënë Kievit më shumë armë, përfshirë raketat Patriot për të përforcuar mbrojtjen ajrore të tij.

“Është e pabesueshme që (njerëzit) qëndrojnë, duke e ditur se një raketë mund të godasë apartamentin tënd,” tha Trump.

Në prill, një sulm shkatërroi një ndërtesë banimi vetëm disa kilometra larg pallatit të Slavytskës.

“Ishte aq, aq me zhurmë. Edhe djali im u zgjua dhe e mbajta në krahë në korridor,” tha ajo.

“Ishte shumë frikshme.”

Me kërcënimin për të humbur shtëpinë e saj që tashmë dukej më i afërt, ajo tani merr me vete dokumentet e identitetit kur zbret në metro.

Pasi pa sa shumë u stresua Emili nga alarmet, Slavytska kërkoi ndihmë nga një pediatër, i cili i rekomandoi të fikej njoftimi i zhurmshëm i telefonit dhe përshkroi një medikament qetësues. Slavytska i thotë Emilit se zhurmat gjatë sulmeve janë rrufe.

Shkencëtarët dhe psikologët thonë se mungesa e gjumit po ndikon rëndë tek një popullsi e rraskapitur nga mbi tre vjet luftë.

Kateryna Holtsberh, një psikologe familjare që punon në Kiev, tha se mungesa e gjumit e shkaktuar nga sulmet po sjell luhatje humori, stres ekstrem dhe apati, duke çuar në rënie të funksioneve njohëse si tek fëmijët ashtu edhe tek të rriturit.

“Shumë njerëz thonë se nëse nuk fle mirë, jeta do të bëhet ferr dhe shëndeti do të përkeqësohet,” tha Kateryna Storozhuk, një tjetër banuese e rajonit të Kievit.

“Nuk e kuptova këtë derisa më ndodhi mua.”

Anton Kurapov, studiues pasdoktoral në Laboratorin e Kërkimeve për Gjumin, Kognicionin dhe Ndërgjegjen në Universitetin e Salzburgut, tha se ishte e vështirë për të huajt të kuptonin se çfarë ndjesie është të jesh nën sulm.

“Imagjinoni një situatë ku del në rrugë dhe një njeri qëllohet para syve të tu…”

Një studim i udhëhequr prej tij, i publikuar në European Journal of Psychotraumatology në gusht 2024, tregoi se 88% e ukrainasve të anketuar raportuan cilësi të keqe ose shumë të keqe të gjumit.

Mungesa e gjumit mund të ndikojë ndjeshëm në performancën ekonomike dhe në aftësinë e ushtarëve për të luftuar, tha Wendy Troxel, shkencëtare e lartë e sjelljes në RAND Corporation, një institut amerikan studimor.

Një kërkim i kryer nga RAND në vitin 2016, të cilin Troxel e bashkautoroi, tregoi se mungesa e gjumit në popullatën punëtore amerikane i kushtonte ekonomisë deri në 411 miliardë dollarë në vit.

Ndërsa përpiqet të sigurojë më shumë orë gjumë në metro, Slavytska po shqyrton blerjen e një dysheku për ta marrë me vete nën tokë, që do të ishte më i rehatshëm se jastëku i saj për joga. Shitësi danez JYSK tha se sulmet ajrore shkaktuan një rritje prej 25% në shitjet e dyshekëve të fryrë, shtretërve të kampit dhe dyshekëve të gjumit në Kiev gjatë tre javëve të qershorit.

Të tjerë po marrin masa më ekstreme. Sipërmarrësja e vogël Storozhuk, e cila nuk kishte asnjë strehë brenda një rrezeje prej tre kilometrash nga shtëpia e saj, investoi mbi 2,000 dollarë më herët këtë vit në një “Kapsulë Jete” të prodhuar në Ukrainë – një kuti çeliku e përforcuar, e aftë të përballojë rënie pllakash betoni.

Ajo futet aty çdo natë, së bashku me qenushin e saj Chihuahua, Zozulia.

“Zhvillova shumë ankth dhe frikë,” tha Storozhuk.

“Kuptova se, për të qenë në gjendje të flija e qetë në Ukrainë, më duhej një lloj strehimi i sigurt.”