Shtetet që nuk kanë ushtri

Lajme

Gazeta Express

13/11/2023 17:43

Çdo komb ka veçantinë e tij dhe ndër veçoritë dalluese, elementi ushtarak është një komponent themelor që përfaqëson kapacitetin mbrojtës.

Por, ka një grup vendesh që, për shkak të dispozitave kushtetuese, shtrirjes territoriale apo stilit të jetesës së tyre, nuk kanë forca të armatosura. Kosta Rika është një prej tyre. Kushtetuta e këtij vendi e ka të ndaluar ekzistencën e forcave të armatosura të përhershme që nga viti 1949. Në vend të një ushtrie të zakonshme, siguria e vendit bie mbi Forcën Publike, e ngarkuar me funksionet e policisë. Në rast konfliktesh, Kosta Rika do të varej nga mbështetja e kombeve të tjera.

Panamaja ndjek të njëjtin shembull. Kushtetuta i ndalon forcat ushtarake që nga viti 1994, duke ia besuar sigurinë dhe mbrojtjen e tyre Forcave Publike dhe Shërbimit Kombëtar Aeronavalor.

Në kontekstin global, ka një sërë vendesh dhe territoresh që, për arsye të ndryshme, nuk mbajnë forca të armatosura. Disa prej tyre, si Dominika, Grenada, Ishujt Kajman, Ishujt Kuk, Ishujt Faroe, Kiribati, Mikronezia, Montserrat, Nauru, Niue, Palau, Polinezia Franceze, Saint Martin, Saint Lucia, Samoa, Shën Vincenti dhe Grenadinet, Tuvalu, Vanuatu, Ishujt Marshall dhe Ishujt Solomon, kanë zgjedhur të mos kenë ushtritë e tyre. Ky vendim mund të bazohet në faktorë kushtetues, marrëveshje ndërkombëtare ose thjesht nga madhësia e territoreve të tyre.

Në Evropë, në këtë listë bëjnë pjesë Andorra, Vatikani, Grenlanda, Islanda, Lihtenshtajni dhe Monako. Në këto raste, siguria dhe mbrojtja e këtyre territoreve varet nga marrëveshje të ndryshme, nga forcat e brendshme të sigurisë apo nga aleancat me kombet fqinje.

Ky fenomen pasqyron diversitetin e qasjeve ndaj sigurisë, nga mbështetja në marrëveshjet rajonale, deri te mungesa e një strukture ushtarake konvencionale. Secili prej këtyre vendeve ka zhvilluar strategji të veçanta për të adresuar nevojat e mbrojtjes, duke iu përshtatur rrethanave të tyre specifike dhe duke kontribuar në pasurinë e gjeopolitikës globale.